Opis i analiza

1. Analizując mapę narodowości tworzących państwo Habsburgów zastanów się, jakie problemy, konflikty społeczne mogły wynikać z tak zróżnicowanego składu etnicznego i kulturowego tego społeczeństwa?
   Tak zróżnicowany skład społeczny powodował, że jeden kraj zamieszkiwali ludzie o bardzo różnych językach, religii i tradycji. Musiało więc dochodzić między nimi do konfliktów właśnie na tym tle, trudno było w całym państwie zmusić ludność do wyznawania jednej, oficjalnej religii, posługiwania się tym samym, urzędowym językiem, oraz przestrzegania tych samych świąt. Jedne narody mogły czuć się dyskryminowane, w stosunku do innych.
2. Analizując mapę, wskaż narodowości, które w okresie Wiosny Ludów podjęły działania o uzyskanie swobody politycznej?
   Walkę o uzyskanie wolności lub swobód politycznych czy kulturowych podjęli Polacy już w 1846 r. w czasie Powstanie Krakowskiego, w 1848 r. doszło do rewolucji w Wiedniu, w tym samym roku w Pradze zorganizowana Zjazd Wszechsłowiański. Węgrzy przez dwa lata prowadzili walkę o uzyskanie suwerenności.
3. Analizując mapę narodowości określ miejsce ludności niemieckiej w stosunku do pozostałych nacji tworzących państwo Habsburgów.
   Ludność niemieckojęzyczna zamieszkiwała tylko zachodnie tereny Cesarstwa i stanowiła mniejszość w stosunku do pozostałych narodów tworzących to państwo, ale to ona była też najbardziej uprzywilejowana.

Kontekst geograficzny/historyczny

W okresie Wiosny Ludów w szczególnej sytuacji znalazła się Austria. Właśnie w tym momencie z całą jaskrawością objawiły się problemy wynikające z wielonarodowości i wielokulturowości społeczeństwa tego państwa. W czasie wydarzeń lat 1848-1849 w Cesarstwie Austriackim doszło do eskalacji konfliktów zarówno o charakterze politycznym (wystąpienia ludności Wiednia), społecznym (powstanie chłopskie w Galicji), jak i narodowościowym (Powstanie Krakowskie, Powstanie Węgierskie, Zjazd Wszechsłowiański w Pradze). Złożona struktura społeczna i administracyjna Cesarstwa powodowała przy tym, że oprócz wystąpień o charakterze antyniemieckim, doszło także do ruchów wymierzonych przeciwko Węgrom, ze strony narodów, których ziemie znajdowały się w granicach dawnego państwa Węgierskiego i które czuły się uciskane ze strony Madziarów. Właśnie na narodowowyzwoleńczym wątku wydarzeń w państwie Habsburgów koncentrują się materiały przygotowane dla uczniów.

Już w marcu 1848 r. żądania własnego sejmu narodowego, odpowiedzialności ministrów przed parlamentem, reform na wsi, wolności słowa i zebrań, wysunęli Węgrzy. Ferdynand I, zagrożony jednocześnie wojną włoską i wydarzeniami w samym Wiedniu, zgodził się początkowo na postulaty Węgrów, co wywołało lawinę analogicznych żądań wysuniętych przez inne narody zamieszkujące państwo austriackie.

Także w marcu w Pradze powstał Komitet Świętowacławski, a do cesarza została wystosowana petycja domagająca się nadania swobód narodowych i politycznych społeczeństwu czeskiemu. Żądania uznania języka narodowego w administracji i stworzenia narodowej armii wysunęli w tym samym czasie Chorwaci. Rząd wiedeński, kiedy jego pozycja była zdecydowanie osłabiona prowadzeniem działań na kilku frontach, godził się na ustępstwa, wprowadzając reformy liberalizujące ustrój państwa i polepszające sytuację chłopstwa w całym kraju.

Uprzywilejowanie w państwie ludności niemieckiej i węgierskiej od dawna budziło opór stanowiących łącznie w państwie większość – narodów słowiańskich. W okresie Wiosny Ludów sformułowały one zatem program przekształcenia monarchii habsburskiej w państwo federacyjne, gdzie trzy najważniejsze żywioły etniczne: niemiecki, węgierski i słowiański posiadałyby równy udział w podejmowaniu decyzji dotyczących państwa. Pod takimi hasłami rozpoczął w czerwcu 1848 r. w Pradze obrady Zjazd Wszechsłowiański, w którym wzięli udział przedstawiciele narodów: czeskiego, polskiego, chorwackiego, serbskiego, słowackiego, ukraińskiego i słoweńskiego. Obrady zjazdu zostały przerwane przez powstanie w Pradze, szybko stłumione przez wojska austriackie, które przy okazji rozpędziły zjazd Słowian.

Najbardziej dramatyczny przebieg miały jednak wydarzenia na Węgrzech. Rząd wiedeński nie realizował obietnic złożonych Węgrom w 1848 r., a marcu 1849 r., nowy cesarz - Franciszek Józef włączył Węgry do ziem cesarstwa, co przekreślało niezależność tego kraju. Odpowiedzią Madziarów była detronizacja Habsburgów, deklaracja niepodległości i krwawa wojna narodowowyzwoleńcza, zakończona dopiero interwencją wojsk rosyjskich.

Chociaż ruchy wyzwoleńcze wszystkich narodów tworzących państwo austriackie zostały stłumione w 1848-1849 r., było jasne, że bez gruntownych reform ustrojowych, wielonarodowy charakter społeczeństwa tego tworu politycznego, prędzej czy później stanie się przyczyną jego rozpadu.

Linki

Strony poświęcone definicji i zagadnieniu państw wielonarodowych i wielokulturowych w historii świata i współcześnie:

http://www.ceo.org.pl/portal/slady_materialy_doc?docId=46539

http://www.bryk.pl/teksty/liceum/historia/xx_wiek/24428-ii_rzeczpospolita_pa%C5%84stwo_wielonarodowe.htmlii_rzeczpospolita_pa%C5%84stwo_wielonarodowe.html – II Rzeczypospolita jako przykład państwa wielonarodowego.

http://www.wos.org.pl/narod.html

http://www.zgapa.pl/zgapedia/Pa%C5%84stwo_wielonarodowe.html

http://www.bryk.pl/teksty/liceum/historia/xx_wiek/24428-ii_rzeczpospolita_pa%C5%84stwo_wielonarodowe.html – II Rzeczypospolita jako przykład państwa wielonarodowego.