3. Film poświęcony Józefowi Bemowi
Pytania
Opis i analiza
- Generał Józef Bem chlubnie zapisał się na kartach historii i poprzez swe czyny przeszedł do legendy jako bohater Polski, Węgier i Turcji. Jest przykładem patrioty, który poświęcił swe życie sprawie wolności Ojczyzny. Za granicą cieszył się sławą bohaterskiego wodza, który stanął na czele powstańców węgierskich, by przewodzić im w walce o niepodległość.
Kontekst geograficzny/historyczny
Powstanie na Węgrzech rozpoczęło się 15 marca 1848 r. Miało ono doprowadzić do wyzwolenia kraju spod panowania austriackiego. Powołano parlament i niezależny od Austrii rząd, na którego czele stanął Lajos Kossuth. Gdy tylko władzom austriackim udało się stłumić powstanie w Wiedniu, cesarz Franciszek Józef I skierował wojska na Węgry. Po zajęciu Pesztu (dzisiejszy Budapeszt), ogłoszono włączenie Węgier do Austrii. W odpowiedzi na to parlament węgierski zdetronizował cesarza austriackiego, któremu oficjalnie przysługiwał tytuł króla Węgier. Wojska węgierskie stanęły po stronie parlamentu i rozpoczęły walkę z wojskami austriackimi. Wiosną 1849 r. rząd węgierski ogłosił w Debreczynie niepodległość Węgier , a L. Kossutha ogłosił regentem. Sytuacja powstańców pogorszyła się, gdy car Mikołaj I przysłał na prośbę Franciszka Józefa 200 tys. armię rosyjską. Dowodzone przez feldmarszałka Iwana Paskiewicza siły rosyjskie stłumiły w krwawych walkach powstanie na Węgrzech. Rosjan do interwencji zobowiązywało Święte Przymierze. Ostatni dowódca powstania, Józef Bem, ranny 9 sierpnia 1849 r. w bitwie pod Temesvarem przeprawił się z ocalałymi oddziałami węgierskimi przez rzekę Dunaj do Turcji.
Prezentacja
Animacja przedstawia fragmenty panoramy „Bem w Siedmiogrodzie” Jana Styki, pomnik gen. Józefa Bema w Budapeszcie, popiersie w Târgu Secuiesc (Kézdivásárhely) w Rumunii, popiersie w Céhtörténeti Múzeum w Rumunii, plac i pomnik Józefa Bema w Ostrołęce, pomnik Józefa Bema przed ratuszem Bemowa – dzielnica Warszawy, pomnik Józefa Bema w Łazienkach w Warszawie, pomnik Józefa Bema w Tarnowie, zdjęcia ze sprowadzenie ciała Józefa Bema do rodzinnego Tarnowa oraz mauzoleum gen. Józefa Bema w Tarnowie.
Muzyka:
Czesław Niemen - Bema pamięci rapsod żałobny.
Józef Zachariasz Bem (ur. 14 marca 1794 w Tarnowie - zm. 10 grudnia 1850 w Aleppo) - w powstaniu listopadowym dał się poznać jako odważny dowódca, umiejący wykorzystać artylerię konną na polu walki. Walczył w bitach pod Iganiami, Ostrołęką (gdzie popisał się śmiałą szarżą artyleryjską, zmniejszając znacznie rozmiary polskiej porażki) i w obronie Warszawy, do której przybył 10 marca 1831 r. obejmując dowództwo 4. baterii lekkokonnej. 21 czerwca został mianowany dowódcą artylerii armii czynnej Wojska Polskiego i odznaczony Złotym Krzyżem Orderu Virtuti Militari, 22 sierpnia awansowany do stopnia generała brygady. Po upadku powstania – na emigracji w Niemczech i we Francji. Związany z obozem Hotel Lambert i Adamem Jerzym Czartoryskim. W 1832 r. był jednym z założycieli Towarzystwa Literackiego w Paryżu. W okresie Wiosny Ludów w dniach 26-31 października 1848 r. kierował obroną rewolucyjnego Wiednia. Po kapitulacji miasta udał się na Węgry, gdzie w powstaniu w Siedmiogrodzie i Banacie dowodził wojskami węgierskimi. Zimową kampanią (grudzień 1848 – marzec 1849) zdobył sobie sławę wielkiego wodza (w jego oddziałach walczył m.in. czołowy poeta węgierskiego romantyzmu Sándor Petőfi). W dniach 19 grudnia 1848-13 stycznia 1849 r. dowodząc 8-tysięcznym korpusem odrzucił 10-tysięczny korpus gen. Antona Puchnera i wyzwolił północny Siedmiogród. W lutym wkroczył na Bukowinę, w marcu cały Siedmiogród był w węgierskich rękach. W sierpniu jego korpus został jednak zepchnięty do Banatu przez połączone wojska austriacko-rosyjskie. Od sierpnia 1849 był naczelnym wodzem armii węgierskiej. Po klęsce pod Temesvarem (Timisoarą) i upadku rewolucji na Węgrzech, przekroczył w 1849 granicę turecką. Przyjął islam, by móc wstąpić do armii sułtana i zmienił nazwisko na Murad Pasza (Murat Pasa, Yusuf Paşa). Po ugodzie Rosji z Turcją J. Bem został internowany w Kütahyi, a potem w Aleppo. Ostatnią bitwą, jaką stoczył, była uwieńczona sukcesem obrona Aleppo przed najazdem arabskich nomadów. W listopadzie 1850 zachorował na malarię azjatycką. Zmarł w nocy 10 grudnia. Podobno ostatnie słowa, jakie wypowiedział brzmiały: Polsko, Polsko! Ja Cię już nie zbawię. Jego prochy sprowadzono do rodzinnego Tarnowa 30 czerwca 1929, gdzie zostały umieszczone w mauzoleum na wyspie w Parku Strzeleckim.