(…) zawiała od zachodu owa burza, która wywróciła tron Ludwika Filipa i zwichrzyła całe Niemcy. Na początku marca rozruchy w Kolonii, Monachium, Hamburgu zwiastowały, że gorączka rewolucyjna przekroczyła Ren. 13 marca wybuchła ona w Wiedniu. Dobrotliwy cesarz Ferdynand poświęcił Metternicha – podporę absolutyzmu austriackiego i poczynił wszystkie ustępstwa, jakich od niego żądano z jednej i z drugiej strony Litawy. W moc rozporządzeń jego w ciągu trzech dni, 14, 15 i 16 marca, ludy Przedlitawii otrzymały wolność druku (cenzura została zniesiona), instytucję gwardii narodowej i pierwsze podstawy rządu konstytucyjnego, a dla dopełnienia dzieła, dekret cesarski zwołał zgromadzenie narodowe, oparte na wyborach we wszystkich prowincjach tej części monarchii. Jednocześnie Węgrzy, którzy już wszystkie te swobody i te instytucje posiadali, uzyskali ministerstwo odpowiedzialne z hr. Bathyanim na czele i tym sposobem dualizm – cel dążeń patriotów węgierskich – był osiągniętym, ale wtenczas na chwilę tylko. O Polakach najpóźniej rząd austriacki pomyślał. Dopiero 20 marca ogłoszona została amnestia dla skompromitowanych w dawniejszych ruchach obywateli Galicji i Krakowa. Już w tej chwili całe Niemcy były wzburzone. 16 marca lud drezdeński wywalczył sobie wolność druku i konstytucję, 18 marca zaś stoczyła się na ulicach Berlina krwawa walka między ludem i wojskiem, a lubo lud został odparty, król Fryderyk Wilhelm uląkł się ogólnego prądu niemieckiego i wydał odezwę do „swoich ukochanych berlińczyków” w wyrazach bardzo pojednawczych, zmienił ministerium, zniósł cenzurę, zwołał zgromadzenie narodowe konstytucyjne na 2 kwietnia, a 21 marca wystąpił solennie jako obrońca idei zjednoczenia Niemiec na podstawach konstytucyjnych, pod berłem niemieckiego cesarza, którym oczywiście sam być pragnął. Tegoż samego dnia ogłosił amnestię dla wszystkich politycznych więźniów, którą lud berliński zrozumiał jako hasło do podniesienia polskiej sprawy.
2. Wyciąg ze wspomnień Juliusza Falkowskiego zatytułowanych Wspomnienia z roku 1848 i 1849 i opublikowanych w Poznaniu w 1879 r.
Pytania
Opis i analiza
- Inspiracją do wybuchu rewolucji w państwach niemieckich była rewolucja lutowa w Paryżu.
- Cesarz Ferdynand I zdymisjonował kanclerza Metternicha, zniósł cenzurę, ogłosił konstytucję, utworzył gwardię narodową, powołał liberalny rząd i zwołał parlament.
- Król Prus Fryderyk Wilhelm IV zdecydował się na ustępstwa, ponieważ wystraszył się fali rewolucyjnej, która objęła cały Związek Niemiecki, a zwłaszcza zaciętych walk ulicznych z dnia 18 marca 1848 r. w Berlinie.
- Fryderyk Wilhelm IV zniósł cenzurę, zwołał narodowe zgromadzenie konstytucyjne na 2 kwietnia w celu opracowania liberalnej konstytucji, powołał po raz pierwszy w dziejach absolutystycznych Prus rząd liberalny, wprowadził podstawowe wolności obywatelskie: wolność prasy, stowarzyszeń oraz wyznania, ogłosił amnestię dla wszystkich politycznych więźniów.
Kontekst geograficzny/historyczny
Silna pozycja Austrii w Związku Niemieckim została osiągnięta dzięki jej przewodnictwu w Bundestagu. Umożliwiła ona kanclerzowi Metternichowi uzyskanie wpływu na politykę wewnętrzną w Prusach i pozostałych państwach niemieckich. Obawiał się on, że powstanie jednolitego państwa niemieckiego wyeliminuje wielonarodowe Cesarstwo Austriackie z niemieckiej sceny politycznej i osłabi jego pozycję w Europie. Zwalczał więc niemieckie ruchy narodowe i związaną z nimi opozycję liberalną. Rola, jaką odgrywał w polityce spowodowała, że okres 1815 – 1848 jest nazywany „erą Metternicha”. Istniejące nadal anachroniczne prawodawstwo feudalne, wyłączenie z życia politycznego burżuazji, feudalne stosunki na wsi, nieuregulowana kwestia chłopska oraz duże prawa kleru budziły sprzeciw liberalnie nastawionego mieszczaństwa i szlachty. Wzrosła także aktywność ruchów narodowych Polaków, Włochów, Czechów. Po roku 1830 także na Węgrzech zaczęła się rozwijać opozycja liberalno – narodowa domagająca się przyznania autonomii w ramach monarchii oraz reform konstytucyjnych.
W 1840 r. na tronie pruskim zasiadł Fryderyk Wilhelm IV, który wbrew oczekiwaniom liberalnej i narodowej opozycji nie podjął się dzieła zjednoczenia Prus. Król odmawiał zwołania przedstawicielstwa stanów państwa i wprowadzenia liberalnej konstytucji, a tym samym przyczyniał się do pogłębiania się kryzysu.
Oprócz konfliktów narodowych i politycznych, do wybuchu rewolucji 1848 r. w państwach niemieckich i Austrii doprowadziła pogarszająca się sytuacja ekonomiczna i społeczna ludności. W 1845 r. zaraza ziemniaczana zniszczyła zbiory ziemniaków w krajach niemieckich. Zmniejszyły się również zbiory zboża. Nieurodzaj i głód dotknęły ludność wiejską, która w poszukiwaniu środków utrzymania przenosiła się do miast, gdzie napotykała głodujący proletariat. Z powodu bezrobocia dochodziło do wystąpień robotniczych (powstanie tkaczy śląskich w 1844 r.) Ruchy narodowe i liberalne, a potem kryzys gospodarczy i społeczny były tak silne, że nic nie mogło już powstrzymać fali wystąpień, które od początku 1848 r. zaczęły wybuchać w państwach niemieckich i monarchii habsburskiej. Echa paryskiej rewolucji lutowej odezwały się najwcześniej w państwach południowoniemieckich, gdzie liberałowie domagali się od władców respektowania zobowiązań konstytucyjnych oraz rozszerzenia praw politycznych mieszczaństwa i likwidacji pozostałości systemu feudalnego na wsi. Dążąc do politycznego zjednoczenia Niemiec żądano również zwołania parlamentu ogólnoniemieckiego. Pod ich wpływem Bundestag zwołał na 18 maja 1848 r. do Frankfurtu nad Menem parlament tymczasowy, który miał opracować zasady wyboru i program przyszłej niemieckiej Konstytuanty (Zgromadzenia Ustawodawczego). 18- 19 marca 1848 r. w Berlinie doszło do demonstracji ulicznych, w efekcie których 20 marca 1848 roku tłum uwolnił szereg więźniów z więzienia w Moabicie. Po zaciętych walkach ulicznych Fryderyk Wilhelm IV zwołał zgromadzenie narodowe w celu opracowania liberalnej konstytucji. 20 lipca 1848 r. po raz pierwszy w dziejach absolutystycznej monarchii pruskiej powołano rząd liberalny. Wprowadzono podstawowe swobody obywatelskie: wolność prasy, stowarzyszeń oraz wyznania. Wystąpienia w Królestwie Pruskim i w innych państwach niemieckich, zostały stłumione. Parlament ustalił projekt zjednoczenia Niemiec pod przewodnictwem Prus. Król pruski Fryderyk Wilhelm IV do którego parlament zwrócił się z prośbą o przyjęcie korony cesarskiej odparł, iż nie będzie podnosił korony z błota. Chciał w ten sposób zaakcentować, iż władzę nad całymi Niemcami przyjąć może jedynie z rąk równych mu królów i książąt niemieckich, a nie z rąk reprezentacji ludu. Wkrótce potem wojska wirtemberskie rozpędziły parlament w Stuttgarcie, gdzie pod koniec obradował. Wydarzenia rewolucyjne miały również miejsce w Cesarstwie Austriackim. 13 marca 1848 r. w Wiedniu doszło do zajść ulicznych. W ich efekcie cesarz Ferdynand I zdymisjonował znienawidzonego kanclerza Klemensa Metternicha, utworzył gwardię narodową, zniósł cenzurę, ogłosił konstytucję, powołał liberalny rząd i zwołał parlament, który z kolei zniósł poddaństwo i uwłaszczył chłopów. Konsekwencją wydarzeń Wiosny Ludów w Cesarstwie Austriackim była także abdykacja cesarza Ferdynanda I i wstąpienie na tron Franciszka Józefa I, którego panowanie trwało aż do 1916 r. Nowy władca, nie obciążony żadnymi zobowiązaniami, rozpoczął pełną pacyfikację swojej monarchii.
Linki
http://pl.wikipedia.org/wiki/Plik:Maerz1848_berlin.jpg obraz przedstawiający rewolucję marcową 1848 r. w Berlinie.
Prezentacja
Juliusz Falkowski (1815 – 1892) – uczestnik powstania listopadowego m. in. bitwy pod Iganiami i obrony Warszawy. W 1848 r. przebywał we Lwowie, gdzie zaskoczył go wybuch Wiosny Ludów. Podjął się, zakończonej fiaskiem, misji stworzenia legionu polskiego w służbie węgierskiej. Wziął udział w powstaniu w Badenii.
Ludwik Filip I (1773 – 1850) – król Francuzów w latach 1830 – 1848.
Ferdynand I (1793 – 1875) – cesarz austriacki w latach 1835 – 1848.
Klemens Lothar von Metternich (1773 – 1859) – austriacki polityk i dyplomata. Był jedną z głównych postaci na kongresie wiedeńskim (18 września1814 – 9 czerwca 1815) i wielkim propagatorem restauracji. Przyczynił się do powstania Świętego Przymierza. W 1821 r. otrzymał tytuł Kanclerza Domu, Dworu i Cesarstwa Austriackiego. Po wstąpieniu na tron Ferdynanda I w r. 1835, wpływy Metternicha wyraźnie zmalały zwłaszcza w polityce wewnętrznej. Okres od 1821 do 1848 nazywany jest „epoką Metternicha”.
13 marca 1848 w czasie Wiosny Ludów został zmuszony do rezygnacji z urzędu i ucieczki (podobno w kobiecym przebraniu) do Londynu. Tam odwiedzili go Benjamin Disraeli i Otto von Bismarck w celu pobrania nauk politycznych.
Litawa – rzeka w Austrii i na Węgrzech, prawy dopływ Dunaju. Od czasu powstania Austro – Węgier w 1867 Litawa stanowiła granicę między Austrią właściwą a pozostającym z nią w unii Królestwem Węgier. Od nazwy rzeki powstały dwie potoczne nazwy dwóch części monarchii: Zalitawia dla Węgier (oficjalnie: kraje Korony św. Stefana), leżących z punktu widzenia Wiednia za Litawą, i Przedlitawia – dla pozostałej części monarchii, która nie miała własnej oficjalnej nazwy (urzędowo były to "Królestwa i kraje reprezentowane w Radzie Państwa").
Fryderyk Wilhelm IV (1795 – 1861) – w latach 1840 – 1861 król Prus z dynastii Hohenzollernów.